کافئین یک ماده محرک شیمیایی خوراکی است که در گیاهان مختلفی همچون قهوه، کاکائو، چای و ... یافت می شود و با تحریک مغز و سیستم عصبی مرکزی به شما کمک می کند هوشیار باشید و از بروز خستگی جلوگیری می کنید. در واقع کافئین یک آلکالوئید از خانواده متیل اکسانتین است که از نظر شیمیایی بر پایه آدنین و گوانین اسید دئوکسی ریبونوکلئیک (DNA) و اسید ریبونوکلئیک (RNA) مرتبط است.

- ماهیت کافئین
کافئین خالص ترکیبی از کربن، هیدروژن، نیتروژن و اکسیژن و به رنگ سفید می باشد که خواص آن شبیه به خواص تئوبرمین و تئوفیلین می باشد. این ماده خوراکی شیمیایی یک سیستم عصبی مرکزی و شناخته شده ترین داروی روانگردان فعال در جهان است. برخلاف بسیاری از مواد روانگردان دیگر که از نظر قانونی تایید نشده است. چندین مکانیسم عملکرد شناخته شده برای توضیح اثرات کافئین وجود دارد. برجسته ترین عملکرد کافئین این است که آدنوزین را بر روی گیرنده های آن بطور معکوس مسدود می کند و در نتیجه مانع از بروز خواب آلودگی ناشی از آدنوزین می شود. کافئین همچنین بخش خاصی از سیستم عصبی خودمختار را تحریک می کند.

- منبع کافئین
این ماده در دانه ها، آجیل یا برگ تعدادی از گیاهان بومی آفریقا ، آسیای شرقی و آمریکای جنوبی یافت می شود و به محافظت از آنها در برابر حشرات درنده و جلوگیری از جوانه زنی بذرهای اطراف کمک می کند. شناخته شده ترین منبع کافئین ، دانه قهوه است. افراد برای رفع یا جلوگیری از خوابالودگی و بهبود عملکرد شناختی باید نوشیدنی های حاوی کافئین بنوشند. نوشیدنی های حاوی کافئین مانند قهوه ، چای و نوشابه انرژی زا، نوشیدنی کاکائو، شیر شکلات و ... بسیار محبوب هستند. در برخی از داروهای سرماخوردگی ، حساسیت و داروهای ضد درد می توانید کافئین پیدا کنید. همچنین یک ماده معمول در مکمل های کاهش وزن است.

- عملکرد کافئین
پس از مصرف، کافئین به سرعت از روده به جریان خون جذب می شود و سپس به سمت کبد می رود و به ترکیباتی تقسیم می شود که می توانند بر عملکرد اندام های مختلف تاثیر بگذارند که تأثیر اصلی کافئین بر مغز است. این عمل با مسدود کردن اثرات آدنوزین که یک انتقال دهنده عصبی است که مغز را بیحال کرده و باعث می شود شما احساس خستگی کنید اتفاق می افتد.
به طور معمول ، سطح آدنوزین در طول روز افزایش یافته و باعث می شود که شما به طور فزاینده ای خسته شده و تمایل به خواب داشته باشید.
کافئین به شما کمک می کند با اتصال به گیرنده های آدنوزین در مغز و بدون فعال کردن آنها سرحال شده و بیدار بمانید. این اثرات آدنوزین را مسدود می کند و منجر به کاهش خستگی می شود. همچنین سطح آدرنالین خون را افزایش داده و فعالیت انتقال دهنده های عصبی دوپامین و نوراپی نفرین را افزایش دهد. این ترکیب بیشتر مغز را تحریک کرده و حالت برانگیختگی ، هوشیاری و تمرکز را تقویت می کند. از آنجا که کافئین مستقیما بر مغز تاثیر می گذارد ، اغلب از آن به عنوان داروی روانگردان یاد می شود.

- خواص کافئین
کافئین روحیه را بهبود بخشیده و احتمال افسردگی را کاهش می دهد و باعث تحریک عملکرد مغز و محافظت در برابر بیماری آلزایمر و پارکینسون می شود.
همچنین به دلیل توانایی تحریک سیستم عصبی مرکزی ، کافئین سوخت و ساز بدن و چربی سوزی را تا 13% افزایش دهد. بنابراین بهتر است قبل از ورزش، کافئین مصرف کنید زیرا استفاده از چربی را به عنوان سوخت افزایش می دهد. مصرف کافئین حدود یک ساعت قبل از ورزش باعث بهبود عملکرد ورزش می شود.
کافئین ممکن است فشار خون را در بعضی از افراد کمی بالا ببرد. با این حال ، این اثر معمولاً کم بوده و در صورت مصرف مداوم قهوه از بین می رود.
افرادی که بیشتر قهوه می نوشند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در این افراد کمتر است. نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه و چای خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت نوع 2 را کاهش می دهد ، اگرچه این موضوع به فرد بستگی داشته باشد.

- دیگر اثرات کافئین قهوه بر بدن
مصرف قهوه با چندین مزیت سلامتی دیگر اعم از محافظت از کبد، طول عمر، پیشگیری از سرطان، محافظت از پوست، سلامت روده و ... همراه است.
قهوه خطر آسیب کبدی (سیروز) را تا حد 84% کاهش داده و پیشرفت بیماری را کندتر کرده و روند درمان را بهبود می بخشد و خطر مرگ زودرس را کاهش دهد.
نوشیدن قهوه باعث طول عمر شده و خطر مرگ زودرس را تا 30% به ویژه برای زنان و مبتلایان به دیابت کاهش میدهد. همچنین خطر ابتلا به سرطان را نیز در افراد مختلف کاهش می دهد.
علاوه بر این کافئین باعث محافظت از پوست شده و خطر ابتلا به سرطان پوست و ابتلا به MS را کاهش می دهد.
مصرف 3 فنجان قهوه در روز به مدت حداقل 3 هفته میزان و فعالیت باکتری های مفید روده را افزایش دهد. به خاطر داشته باشید که قهوه حاوی مواد دیگری نیز است که سلامتی را بهبود می بخشد.