کله پاچه یک غذای مقوی، چرب و در عین حال لذیذ و پرطرفدار ایرانی است که معمولا در وعده صبحانه سرو می شود و شامل محتویات سر و پاچه گوسفند باشد. این غذای سنتی نه تنها در ایران بلکه در افغانستان، آلبانی، ارمنستان، آذربایجان، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، یونان، عراق، کویت، بحرین، مغولستان و ترکیه نیز وجود دارد.
کله پاچه در ایران به طور معمول با لیمو و دارچین طعم دار شده و معمولا به عنوان صبحانه در مطبخ های ویژه کله پزی در صبح سرو می شود. این وعده غذایی در فصول سرد سال بیشتر مصرف می شود.

- طرز تهیه کله پاچه خانگی
روش طبخ کله پاچه چندان پیچیده نیست و می توانید به راحتی و در خانه نیز تهیه کرده و با اطمینان از رعایت بهداشت میل نمایید. برای این کار می توانید خود روی حرارت گاز و با استفاده از چاقو یا تیغ موی کله پاچه را کز داده و تمیز کنید یا آن را درون آب جوش قرار دهید و یا از دست های آماده و موجود در بازار و فروشگاه ها استفاده کنید. پس از تمیز کردن، آن را به همراه یک پیاز درشت، نخود، زردچوبه، فلفل و نمک روی حرارت مستقیم و ملایم گاز قرار داده تا جوش بیاید. سپس اجازه دهید تا کاملا بپزد. دقت کنید بهتر است آب اول کله پاچه را دور بریزید. اضافه کردن نخود در هنگام پخت اختیاری است اما نخود باعث می شود تا آب کله پاچه شما لعاب بیشتری داشته باشد.
بهترین زمان پخت برای کله پاچه شب هنگام می باشد زیرا تا صبح کاملا پخته شده و می توانید آن را به همراه نان تازه و چای نوش جان کنید. از آنجا که کله پاچه طبع سردی دارد بنابراین بهتر است در هنگام سرو آن را با دارچین میل کنید. استفاده از نارنج و لیمو نیز علاوه بر طعم عالی از چربی کله پاچه کاسته و خواص آنتی اکسیدانی آن می افزاید.

- ارزش غذایی
اگرچه کله پاچه غذایی سیر کننده، پرانرژی و اشتها برانگیز است اما بسیار چرب و پرکالری می باشد. در واقع کله پاچه به میزان قابل توجهی دارای کلسترول است که در رگ های خونی رسوب می کند بنابراین سرو آن به بیماران قلب و دارای چربی خون توصیه نمی شود. البته در این میان مغز سرشار از کلسترول چیزی در حدود 8 زرده تخم مرغ و پاچه چربی کمتری و خواص بیشتری دارد.
پاچه سرشار از پروتئین و یک آنتی اکسیدان قوی است که در استحکام و بهبود شکستگی استخوان و جلوگیری از آسیب سلول ها بسیار مفید است.
زبان نیز با آنکه چرب می باشد اما یک منبع غنی از گروه ویتامین B به ویژه ویتامین B12 و C است که در خون سازی و تقویت عملکرد سیستم ایمنی و عصبی نقش مهمی دارند. چشم نیز با آنکه بسیار لذیذ و پرطرفدار می باشد دارای چربی ترانس بالا و اشباع شده است که بهتر است مصرف نشود.

- میزان مصرف
از آنجا که کله پاچه بسیار چرب و سنگین می باشد بهتر است ماهی یکبار و در وعده صبحانه میل شود. مصرف آن در وعده شبانه باعث احساس سنگینی و ناراحتی در معده می شود. اگر می خواهید از این وعده غذایی بیشتر استفاده کنید بهتر است تنها از پاچه که کالری و چربی کمتر و خواص بیشتری دارد استفاده کنید.

- کله پاچه برای چه افرادی مناسب نیست ؟
کله پاچه برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی، آرتریت و ناراحتی های مفصلی، نقرس و مشکلات کلیوی، ضعف و ناراحتی معده و افرادی که چربی و اسید اوریک خونشان بالاست مناسب نمی باشد. زیرا بسیار پرچرب و سنگین بوده و با رسوب در رگ های خونی و هضم سخت باعث مشکلاتی در بدن خواهند شد.

- خواص کله پاچه
علی رغم تمام موارد گفته شده و اینکه برخی افراد به علت بوی ناخوشایندی که دارد میلی به مصرف آن ندارند، خوردن کله پاچه در حد اعتدال باعث رشد و تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. علاوه بر این زبان و پاچه گوسفند دارای میزان قابل توجهی آهن بوده که در جبران کم خونی و فقر آهن به خصوص در زنان موثر است. همچنین پاچه منبع غنی از کلسیم محسوب شده که در تقویت و بهبود استحکام استخوان ها به ویژه در زمان شکستگی مفید بوده و از پوکی استخوان جلوگیری می کند. علاوه بر این پاچه باعث افزایش سلول سازی، جوش خوردن و بسته شدن زخم‌ ها می‌شود.
زبان گوسفند نیز سرشار از ویتامین C است که مصرف آن به خصوص در زمان سرماخوردگی و فصول سرد باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود.